Poemas de Rosalía de Castro

I
-Marianiña, vaite ó río.
-Deixa, ña nai, que aquí estea,
que eu non vexa a luz do día,
que a luz a min non me vexa.
-¿Qué estas dicindo, rapaza...?
-Que onte á mañán na devesa
a iaugua se tornóu roxa
cando me fun lavar nela;
que en baixo os meus peíños
íñanse muchando as herbas;
que ó ferirme o sol na cara,
tornóuma color da cera;
que os ourizos dos castaños
nos meus cabelos se enredan;
que as espiñas dos espiños
contra min se volven feras;
que ó pasá-las corredoiras
prenden en min as silveiras;
que me pican as ortigas;
que me mágoan as areas,
i os paxariños ó verme,
din cantando en son de queixa:
¡Vai a morrer Marianiña...!
¡Rezade todos por ela!


-¡Ai, miña Virxe do Carme,
que a miña filla está enferma!
¡Ai, Dios, que ma enfeitizaron!
¡Ai, que a abafóu unha meiga!
Non foras ti tan bonita,
naide envidia che tivera.
Prenda das miñas entrañas,
ven a min, non tomes pena,
que has de ir a San Pedro Mártir,
mais que bois e vacas venda...
-Mi madriña, mi madriña,
leváime adonde quixeras,
mas para min n'hai remedio
en todo o redor da terra,
si non é nun corazón
que me oprime antre cadeas,
si n'é nunha mala boca
que me pragueóu maldicenta...

-¿Quén te pragueóu, ña filla?
¿Qué males, meu ben, fixeras?
-Non mo preguntés, mi madre,
vale máis que nunca o sepas.
Secretos desta feitura
deben dormir antre as pedras.
-Fala, rapaza, que sinto
ferverme o sangre nas venas.
-Que eu non vexa a uz do día,
que a luz a min non me vexa...
Mi madriña, mi madriña,
non me maldizás cal ela,
deixáme ir co meu sacreto;
-Non irás co teu sacreto;
non irás, anque ben queiras;
que alí a preguntarcho fora
tu madre, e alí responderas.
-¡Ai, mi madre! Era bonito
coma os anxos das igresias;
era en falas amoroso,
muito, muito máis que as sedas;
era doce..., muito, muito
máis que a mel que sai da cera.
Olía a rosas de maio,
seus ollos eran estrelas,
e tiña cal ouro puro
a enrisada cabeleira...
-Acaba, Mariana, acaba,
que o corazón se me aperta...
¿De quén falas?, dimo, dimo...
¿Ou quizáis soñaches, nena?
-Non soñei, mi má, non soño,
anque soñar ben quixera.
Folguéi co conde, señora,
prometido da condesa.
Falábame antre os carballos
cando iba ao monte por leña;
falábame ao pe do río
nas tardes do vran serenas;
faléi con el..., ¡ai!, falara,
mi madriña, a vida inteira.
-¡Ai!, miña virxe querida,
que a miña filla está enferma,
enferma de mal de amores
que enfermaron a honra dela.
Ben fan en cantarche os páxaros,
Marianiña, miña prenda:
¡Vai morrer Marianiña!
¡Que recen todos por ela!

Marianiña vai secando,
a probe sin sangre queda,
n'hai alimento que tome,
n'hai auga que lle apeteza,
amigas n'hai que a consolen,
músicas n'hai que a entreteñan,
i á vista do sol acora,
i á vista das frores tembra.
A súa nai anda tola
en busca de santas herbas,
que no leito da Mariana
pon de noite á cabeceira;
e vai de ermida en ermida,
leva ofrenda tras ofrenda
a cada bendita Virxe,
a todo-los santos reza
i ás ánimas lles pon luces
para que pidan por ela.
Pero non sanda Mariana,
Mariana sin sangre queda...
Todos din que a unha chuchona
ven de noite a chucar nela,
e hai algún que veu de noite
a compaña pola aldea.

II
-¿Conque morre a namorada?
¿Por min morre a linda nena?
¡Nunca!, porque eso non fora
dino da miña nobreza.
Enxugade esas bagullas,
non chores máis, pobre vella,
que a nena das trenzas longas
ben pronto será condesa.
Vamos a darlle esta nova,
vámonos a cabo dela.
E a trote largo camiñan
polo medio da devesa.

-Meu señor...; ¿n'oís os corvos?
Veñen camiño da aldea...
Mirá cál bate as alas,
cál baten as alas negras.
-Deixá que as batan, que é cousa
dos corvos facer tal moestra.
-Señor, señor..., ¡cómo chilan!
¡Qué agoreiramente berran!
E porque adiviñan morte,
é que mortandade hai cerca.
-¡Habráia! Que Dios acolla
a aquel que deixa esta terra.
-Meu señor, tocan a morto...
¡Ai!, tocan na nosa igrexa...
¡Ña Virxe! ¿Quén morrería?
-Non pensés en quén morrera;
pensá, ña vella, tan sóio
na vosa filla que pena.
-Señor, señor..., pouco andamos;
picade, por Dios, espuela,
que ó salir, á mañanciña,
n'había enfermos na aldea
si non era miña filla,
que tiña a color da terra,
i os pes coma a neve fríos,
i as manciñas coma cera,
i ó redor dos tristes ollos
unha coma manchas negras.
-Afrixísme co eses ditos,
e aguillóame a impacencia...
Medio condado daría
por salvar a vida dela:
da máis fermosa villana
que hai en toda a redondeza;
mas si é que a atopase morta,
si tal nos acontecera...
Xa que a matase, hastra a morte
hei de facer penitencia.

Morréu, morréu Mariana;
o conde víuna antre as velas,
mais ela n'o veu a el,
que antes de chegar morrera.
Morréu como un paxariño,
i antre os lenzos que a rodean
parés un ánxel que agarda
que veñan do ceu por ela.
.....................................
.....................................

Ninguén soupo que de amores
e que de olvido morrera.
Uns dixeron que unha prga
con ela na tomba dera;
outros contaban que fora
da abafada dunha meiga...
Mais por ela o conde fixo
hastra o seu fin penitencia.